Het containerbegrip 'Vermoeidheid' nader belicht...
04-09-2016
Check Google, tik 'Vermoeidheid' in en je ziet ruim 2.000.000 hits tegenover de ruim 300.000 die gaan over fitheid. Ik heb ze niet allemaal bekeken, maar de eerste pagina's gaan over de oorzaken en de tips die je van je vermoeidheid afhelpen. Vermoeidheid is al een poosje een containerbegrip en de complexiteit hiervan wordt naar mijn mening nog steeds te weinig onder de aandacht gebracht. Er wordt vooral gekeken naar de oorzaken, de symptomen en mogelijke oplossingen. Als we het hebben over vermoeidheid, dan gaat het eigenlijk over langdurige vermoeidheid. Iets wordt dus voor langere termijn belast en krijgt geen of te weinig tijd voor herstel. De moeilijkheid is, dat elke soort vermoeidheid door elk individu anders wordt beleefd en waar op talloze verschillende manieren uiting aan wordt gegeven. Laten we de lichtstraal van deze zaklamp eens wat nauwer maken en wat zaken meer belichten. Ik pas hier overigens het Jip en Janneke model toe.
WAT is er vermoeid?
De eerste vraag die gesteld zou moeten worden als je het mij vraagt. Zit de vermoeidheid in het Autonome Zenuwstelsel (ANS)? Herstel van dit essentiële systeem gaat gepaard met de tijdspanne over uren en dagen. Korte termijn stress. Sport bijvoorbeeld. In het ANS bevindt zich het metaforische gas- en rempedaal. Adrenaline is de hoofdrolspeler.
Of, zit de vermoeidheid in het Centrale Zenuwstelsel (CNS), in de hersenen? Herstel van het CNS, door langdurig piekeren en peinzen, duurt vaak van weken tot een paar maanden. Uiteraard afhankelijk van de mate van vermoeidheid.
Een andere mogelijkheid is, dat het Stresshormoonsysteem (SHS) te lang is belast. Om dit systeem weer vitaal te krijgen, zijn er vaak maanden en soms jaren nodig. Dat komt omdat er al te lang geen gehoor gegeven is aan de stress die men heeft ervaren. De vraag naar cortisol bijvoorbeeld is op een gegeven moment groter dan de bijnieren nog leveren kunnen.
Als de locatie achterhaald is WAAR de vermoeidheid zich bevindt, kun je gericht naar een oplossing kijken. Elk systeem heeft zijn eigen, specifieke interventie. En ja, natúúúúrlijk is rust belangrijk! Genoeg slaap en de kwaliteit van slaap bijvoorbeeld. Op tijd stoppen met je werk. De lat niet te hoog leggen voor jezelf. Goede voeding. Genoeg en gezonde beweging. Veel plezier en lachen. Dat zijn zaken die je beter preventief kunt inzetten. Dat maakt het allemaal een stuk simpeler.
Oorzaken van vermoeidheid
Er zijn oorzaken die niet te voorkomen zijn. Denk aan het verlies van een dierbare. Of een ander trauma dat een enorme impact heeft op je welzijn. Waardoor je zowel overdag als 's nachts blijft malen, piekeren en denken. Een fysieke of neurologische aandoening kunnen ook voor immense vermoeidheid zorgen, die moeilijk te verhelpen zijn. En zo zijn er nog wel een paar externe soorten op te noemen, waar je niet om gevraagd hebt. Toch kunnen enkele van deze uitingen ook het gevolg zijn van te lang onder spanning staan. Bewust of onbewust.
Misschien is de prestatiegerichte maatschappij een oorzaak voor sommige mensen. Zeker voor iemand die zijn of haar eigen grenzen niet kent of niet aangeeft. Je zult toch zelf met deze klachten aan het werk moeten. Daar bestaat geen twijfel over.
Wat te doen?
Zoals je hebt kunnen lezen, is er geen standaard oplossing. Je kunt preventief het een en ander doen om vermoeidheid tegen te gaan, of sneller te leren herstellen van een stressvolle periode, eerder keuzes maken die in het belang, of zelfs essentieel zijn voor jouw vitaliteit. Als er dan toch sprake is van vermoeidheid dan kun je denken aan:
Praten (met je partner, vrienden, familie, collega, leidinggevende of een coach), moeilijke keuzes aangaan, loslaten van bijvoorbeeld oude gedragspatronen en mechanismen en vele andere interventies.
De eerste stap is altijd aan jou!